Ο καθένας μας αντιλαμβάνεται τη βία διαφορετικά. Πολλοί είναι αυτοί που ως βία αντιλαμβάνονται μόνο την εμφανή σωματική κακοποίηση. Είναι συχνό να μην πηγαίνει το μυαλό των ανθρώπων σε συναισθηματική πίεση, εκφοβισμό, ψυχολογική κακοποίηση ή κάτι που δεν περιλαμβάνει έντονο σωματικό πόνο, όταν ακούν τη λέξη “βία”.

Δυστυχώς στη χώρα μας, η χρήση βίας στην εκπαίδευση σκύλων συναντάται σε πολλές μορφές, είναι πολύ διαδεδομένη, θεωρείται “φυσιολογική” για μεγάλο μέρος των πολιτών και φυσικά έχει πολλές καταστροφικές συνέπειες για τους σκύλους.

Πού συναντάμε βία στην εκπαίδευση σκύλων;

Αναφερόμενοι σε μια εκπαίδευση βασισμένη στην τιμωρία, μιλάμε για διάφορες μεθόδους που χρησιμοποιούνται ώστε ο σκύλος να αυξήσει ή να μειώσει τη συχνότητα μιας συμπεριφοράς.

Τέτοιες μέθοδοι μπορεί να είναι χρήση "εργαλείων" ή και ανθρώπινων συμπεριφορών προς τον σκύλο όπως:

- Χρήση πνίχτη (αλυσίδας ή υφασμάτινου)

- Χρήση πνίχτη με καρφιά

- Χρήση κολάρου με ρεύμα

- Χρήση κολάρου που πετάει πεπιεσμένο αέρα ή σιτρονελα

- Διόρθωση με τράβηγμα του λουριού (είτε με χρήση πνίχτη είτε από το απλό κολάρο)

- Ψέκασμα στο πρόσωπο με νερό ή ξύδι

- Σπρώξιμο

- Γονατιές ή τάκλιν

- Συγκράτηση στο πάτωμα "alpha roll"

- Μάλωμα

- Ξάφνιασμα με κόρνα ή ντενεκεδάκι με πέτρες

- Εγκλεισμός σε μικρό χώρο

- Απομόνωση για μεγάλα χρονικά διαστήματα

- Νηστεία

- Λεκτική διόρθωση

Και πολλές άλλες.

Όταν μιλάμε για βία στην εκπαίδευση σκύλων, αναφερόμαστε σε οτιδήποτε υπάρχει κάτω από την ομπρέλα του "Κάνε αυτό, αλλιώς θα...". Με αυτό το σκεπτικό, ο σκύλος κάνει ή δεν κάνει συμπεριφορές μόνο και μόνο για να αποφύγει το δυσάρεστο αποτέλεσμα. Είτε χρησιμοπείται για εκφοβισμό ψυχολογική είτε σωματική βία.

Δυστυχώς ο άνθρωπος έχει μεγάλη φαντασία στους τρόπους τιμωρίας. Πολλοί επαγγελματίες εκπαιδευτές καταφεύγουν σε τέτοιες πρακτικές λόγω έλλειψης γνώσεων και πληρώνονται αδρά από ανυποψίαστους κηδεμόνες.

Αν απλά παρατηρήσουμε τους ανθρώπους που βγάζουν τους σκύλους τους βόλτα, θα δούμε επανηλειμμένα τραβήγματα από τον λαιμό, τις λεγόμενες “διορθώσεις”, ώστε να “συνετιστεί” το ζώο, χρήση των παραπάνω εργαλείων, με συχνότερο τον πνίχτη ή τον πνίχτη με καρφιά.

Αριστερά: Πνίχτης (συχνά τον αναφέρουν σαν “εκπαιδευτική αλυσίδα” Δεξιά: Πνίχτης με καρφιά (Prong Collar)

Γιατί συμβαίνει αυτό;

Δυστυχώς, τουλάχιστον τα ¾ των ανθρώπων που χρησιμοποιούν τέτοια εργαλεία, τα έχουν προμηθευτεί έπειτα από συμβουλή εκπαιδευτή.

Να θυμήσουμε εδώ, ότι στην Ελλάδα, το επάγγελμα του Εκπαιδευτή Σκύλων δεν είναι ελεγχόμενο. Δεν απαιτεί κάποια πιστοποίηση, αλλά ακόμη και οι σχολές που δίνουν διπλώματα εκπαιδευτών σκύλων, δεν πιστοποιούνται για τις τεχνικές που διδάσκουν. Αυτή τη στιγμή, μπορεί ο οποιοσδήποτε να γίνει εκπαιδευτής, ή να διδάξει εκπαιδευτές σκύλων.

Αυτό σημαίνει, ότι κυρίως τέτοια εργαλεία προτείνονται λόγω έλλειψης γνώσεων από τη μεριά των εκπαιδευτών. Απαιτείται περισσότερος χρόνος και γνώσεις για να διδαχθεί ένας σκύλος να περπατάει χαλαρά στο λουρί, να κάθεται ή να ξεπεράσει μια επιθετική συμπεριφορά χωρίς τη χρήση εκφοβισμού.

Σαν αντιπαραβολή, μπορούμε να δούμε την σχολική εκπαίδευση πριν 50 χρόνια. Ο βούρδουλας χρησιμοποιούνταν ως τιμωρία και ως φόβητρο στα παιδιά, ώστε να διαβάζουν και να κάνουν ησυχία στην τάξη. Για έναν δάσκαλο ήταν πολύ πιο απλό να χρησιμοποιήσει αυτό το φόβητρο απ’ ότι ήταν να χτίσει μια σχέση και να εμπνεύσει τα παιδιά, ώστε να θέλουν να παρακολουθήσουν το μάθημα. Η βία προς τα παιδιά ήταν τότε φυσιολογική και περασμένη στην κοινωνία ως κανονικότητα.

Το ίδιο λοιπόν συμβαίνει και με τους σκύλους σήμερα. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι είναι η χρήση αυτών των τεχνικών είναι απαραίτητη ή ηθική.

Τι μας λέει η επιστήμη για όλα αυτά; Πώς επηρεάζουν την ευζωΐα του σκύλου οι τιμωρητικές μέθοδοι στην εκπαίδευση;

Μια πρόσφατη έρευνα έδειξε ότι:

- Οι σκύλοι που εκπαιδεύονται με τιμωρία έχουν αυξημένα επίπεδα κορτιζόλης στο αίμα (ορμόνη του άγχους) μετά από την εκπαίδευση

- Ακόμα και εκτός των ωρών της εκπαίδευσης είναι περισσότερο "πεσσιμιστές", δηλαδή είναι λιγότερο πιθανό να δοκιμάσουν νέες συμπεριφορές, άρα δυσκολότερο να μάθουν κάτι καινούριο.

- Έχουν περισσότερο σφιγμένο σώμα κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσης και εκδηλώσεις άγχους όπως το λαχάνιασμα.

- Εκδηλώνουν περισσότερα σημάδια άγχους στη γλώσσα σώματος τους (γλύψιμο της μύτης, χασμουρητό, γύρισμα του κεφαλιού κ.α) κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσης

Αυτή είναι μόνο μία από τις πολλές επιστημονικές έρευνες που μελέτησαν το πόσο η τιμωρία στην εκπαίδευση επηρεάζει την ευζωΐα των κατοικίδιων σκύλων.

Μεγάλοι οργανισμοί σχετικοί με την κτηνιατρική και την εκπαίδευση σκύλων τάσσονται κατά της χρήσης βίας στην εκπαίδευση και τονίζουν ότι η χρήση τιμωρητικών μεθόδων δεν είναι απαραίτητη για την αντιμετώπιση οποιασδήποτε ανεπιθύμητης συμπεριφοράς, όπως οι παρακάτω:

-The American Veterinary Society of Animal Behavior

-The Certification Council for Professional Dog Trainers

-The Association of Professional Dog Trainers

- Australian Veterinary Association

Ποιες σωματικές επιπτώσεις μπορεί να έχουμε με τη χρήση εργαλείων στραγγαλισμού;

Εργαλείο στραγγαλισμού φυσικά μπορεί να γίνει ακόμη και το απλό υφασμάτινο κολάρο, εάν τραβηχτεί απότομα, αλλά μπορεί να είναι οποιοσδήποτε πνίχτης ή θηλιά σφίγγει γύρω από τον λαιμό του σκύλου, ακόμα και λάθος κατασκευής στηθόλουρο. Μπορούμε να δούμε από τις παρακάτω φωτογραφίες πόσες ζημιές μπορεί να προκληθούν ακόμη και από το απλό υφασμάτινο κολάρο στο σώμα του σκύλου.

Ευχαριστούμε τη Freedogz για τη δημιουργία των εικόνων και την άδεια να τις χρησιμοποιήσουμε, καθώς και τις κυρίες Καπανιέρη Εύη και Τσίπη Χρύσα για τη μετάφρασή τους.

Συμπέρασμα

Βλέπουμε μόνο ότι η βια στην εκπαίδευση σκύλων μπορεί να πάρει πολλές μορφές, όπως και η βία απέναντι στους ανθρώπους. Είναι ένα ζήτημα που απασχολεί τόσο τους ηθικούς επαγγελματίες εκπαιδευτές και κτηνιάτρους, όσο και τους συνειδητοποιημένους κηδεμόνες σκύλων και θα πρέπει να απασχολεί όλο και περισσότερους. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσα από την ενημέρωση του κοινού, την ορθή κρίση των πολιτών, την κρατική νομοθεσία και τον έλεγχο αλλά και τη στήριξη των ηθικών επαγγελματιών, ώστε να μπορούν να συνεχίσουν και να διαδόσουν το έργο τους.

Πηγές

Cathy Madson, M.A. (2022) Dog training aversives: What are they and why should you avoid them?, Preventive Vet. Preventive Vet. Available at: https://www.preventivevet.com/dogs/dog-training-aversives (Accessed: April 6, 2023).

Casey, R.A. et al. (2021) Dogs are more pessimistic if their owners use two or more aversive training methods, Nature News. Nature Publishing Group. Available at: https://www.nature.com/articles/s41598-021-97743-0 (Accessed: April 6, 2023).

G.Z. et al. (2017) The effects of using aversive training methods in dogs-A Review, Journal of Veterinary Behavior. Elsevier. Available at: https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1558787817300357#preview-section-abstract (Accessed: April 6, 2023).

Schilder, M.B.H. and van der Borg, J.A.M. (2003) Training dogs with help of the shock collar: Short and long term behavioural effects, Applied Animal Behaviour Science. Elsevier. Available at: https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S016815910300248X (Accessed: April 6, 2023).

Vieira de Castro AC, Fuchs D, Morello GM, Pastur S, de Sousa L, Olsson IAS (2020) Does training method matter? Evidence for the negative impact of aversive-based methods on companion dog welfare. PLoS ONE 15(12): e0225023. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0225023

Η χρήση της “διόρθωσης” στην εκπαίδευση σκύλων: Τι μας λέει η επιστήμη